AVM Ciro Endeksi 2024 yılı değerlendirme raporunu yorumlayan Ekonomist Fatih Keresteci şunları söyledi: “AVM ciro endeksi 2024 yılında nominal olarak %65 büyüdü. 2024 yılı ortalama TÜFE enflasyonu (%58,5) ile karşılaştırdığımızda büyüme reel anlamda da elde edilmiş oldu. Böylelikle, 2020 pandemi senesini hariç tuttuğumuzda istikrarlı bir büyüme performansı da korunmuş oldu. TÜİK’in yayımladığı perakende ticaret verileri ile nitelik açısından uyumlu bir tablo olmakla birlikte, henüz TÜİK Aralık ayını açıklamamış olsa da, oransal anlamda AVM verisinin daha zayıf bir büyümeye işaret ettiğini gözlemledik. Bu tablo, kafalardaki soru işaretlerini de belli ölçüde giderdi. Zira, TÜİK’in perakende ticaret ile toptan ticaret büyümeleri arasında keskin bir fark bulunuyordu. Bu da analistlerde “toptan ticaret cılız bir performans izlerken nasıl oluyor da perakende ticaret çok kuvvetli bir oranda büyüyebiliyor?” soru işaretini yaratıyordu. AVM verisi, TÜİK’in perakende ticaret verisinin bize farklı bir dinamik hakkında ipuçları vermiş olabileceğini fısıldıyor. Şöyle ki, organize olmayan ticaretin, dijital pazar yerleri yardımıyla organize hale gelmiş olması da büyümenin anlamlı bir porsiyonunu açıklıyor olabilir. Bu da bize AVM verilerinin hem politika yapıcılar hem de kamuoyu tarafından sunduğu önemli ve kritik bilgiler nedeniyle dikkatle izlenmesi gerektiğini gösteriyor.”
Ciro artışının 2024’te Anadolu’da İstanbul’a oranla daha hızlı arttığını belirten Keresteci, “Bu bilgi ülkenin değişen sosyo-ekonomik ve demografik dinamiği hakkında bizlere anlamlı bir bilgi sunuyor. İstanbul’da satın alma gücünün göreceli olarak daha fazla erozyona uğradığına ilişkin farklı kaynaklardan edindiğimiz istatistikler ve anektodal bilgiler de teyit edilmiş oluyor. Ziyaret endeksine bakılınca, Türkiye geneli açısından, pandemi öncesi seviyelere henüz gelememiş durumdayız. Bu tablo İstanbul’da çok daha belirgin. Bu veriyi ciro endeksi ile karşılaştırmamız anlamlı bir verimlilik artışı olduğunu gösteriyor. Bu hem perakendeciler hem de müşteriler açısında daha verimli bir tabloya işaret ediyor. Yapılan birçok sosyal araştırma ve anketin ortaya koyduğu şekilde alışveriş ekonomisinde pandemi sonrasında karar alma süreçlerinin daha hızlandığı görüşünü teyit eder bir durum. Kategori bazında 2024’te yiyecek, içecek ile diğer gruplarında en yüksek ciro artışı elde edilirken en düşük artış ayakkabı, çantada olmuş. Bu da sosyal araştırmalarla uyumlu bir sonuç zira yüksek enflasyon ortamında satın alma gücünde yaşanan erozyon, insanları mutlu etmek adına temel gereksinim olan yiyecek, içeceğe yönlendirmiş. 2023’ün en canlı kategorisi olan teknolojik market, elektronik eşya grubundaki anlamlı ivme kaybı ise 2023 yılında öne çekilmiş olan talebin 2024’te doğal olarak zayıf kaldığını yansıtıyor.” dedi.
